جاسب روستای ییلاقی و کوهستانی در منطقه کویری

جاسب – بهشتی در دل کوهستان:  

جاسب کجاست ؟

برای رفتن به جاسب، از تهران که به سمت منطقه سلفچگان و شهرهای دلیجان و محلات و خمین بروی در فاصله پانزده کیلومتر مانده به شهر دلیجان و درست در مقابل سد پانزده خرداد تابلویی توجه شما را به خود جلب می‌کند. “جاسب” نامی است که بر روی تابلو نوشته شده است. در مقابل سد پانزده خرداد می‌ایستم و کمی جلوتر دوربرگردان را دور زده و در مسیر جنوب به شما جاده میرانم و حدود پانصر متر که میروم به جاده اصلی جاسب می‌رسم. وارد جاده که میشوی ابتدا به مدت نزدیک به ده دقیقه در جاده‌ای هستی که دور و اطرافش بیابان است اما به یک باره در قسمت بعدی جاده این بیابان فورا جای خود را با رشته کوهها بلندی عوض می‌کند، از این جا به بعد جاده پیچ در پیچ شده که یک طرف آن دره و طرف دیگر آن کوه است.

این منطقه منطقه‌ای کوهستانی و سردسیر است، به طوریکه حتی در گرمترین فصول سال نیز نیازی به کولر و وسائل خنک کننده نیست.

موقعیت مکانی جاسب:

در پاسخ به سوال جاسب کجاست ، می توان گفت : روستای جاسب از شمال به روستای فردو و از جنوب به دلیجان و از شرق به نراق منتهی می‌شود در غرب آن نیز جاده و سد پانزده خرداد وجود دارد.

دهستان “جاسب” در حدفاصل بین دوشهر دلیجان و نراق در استان مرکزی قرار دارد. منطقه‌ای بزرگ که در میان دره‌ای به بزرگی بیش از هزاران هکتار قرار گرفته که دور تا دور آن را کوههای بند و سر به فلک کشیده تشکیل میدهند. جاسب شامل هفت محله به نامهای بیجگان، وشتکان، وسقونقان، هرازجان، کروگان، واران و سرانجام زر است. جاسبی‌ها زبان و لهجه جالب و شیرینی دارند، زبانشان به پارسی دری است نزدیک است که اسم آن زبان “راجی” است. در گذشته نه چندان دور با هم با گویش راجی صحبت می کردند طوری که محلی های مسن این منطقه هنوز هم مفهوم این زبان را به خوبی متوجه می شوند.

این ۷ آبادی در دره‌ای به طول ۵۰ کیلومتر در راستای رود ازنا قرار دارند. بزرگ‌ترین روستای منطقه کروگان و دومین روستای بزرگ بیجگان است.

نام جاسب از کجا آمده است؟

 تعبیر شگفت انگیز نام این منطقه می توان صحبت کرد: بر اساس گفته اهالی منطقه در نزدیک به هزار سال قبل پادشاهی به نام “جمشید جم” با سپاهش به این منطقه سفر می‌کند و چون آنجا را خوش آب و هوا و با صفا میبینند در آنجا اتراق می‌کنند.

چارپایان و اسب‌های زیادی همراه لشکر جمشید بوده به دلیل اینکه جاسب داخل دره‌ای بسیار عظیم و بزرگ قرار دارد و دور تا دور آن رشته کوههای بلند است، محلی مناسب برای چراء و زیر نظر داشتن راحت اسبها بوده. چون به راحتی امکان خروج و فرار اسبها از منطقه وجود نداشته و به همین خاطر آزادانه در منطقه می چریدند. از آنجا نام جای اسب نام گرفت. این نام، در طی سالیان به “جاسب” ختم شده است.

چشمه های فراوان و درخت چنار چندصد ساله :

در روستای جاسب چشمه های فراوانی وجود دارد به طوی که گاهی در یک محله ممکن است بیش از ده تا چشمه بزرگ و کوچک وجود داشته باشد. نوشیدن آب همیشه خنک این چشمه ها خصوصا در تابستان، برای هر رهگذری دلچسب خواهد بود.

در محله واران، در کنار چند چشمه که در یک امتداد از دل کوه بیرون آمده اند، درخت چنار کهنسالی به چشم می خورد . قطر تنه این درخت بیش از یک متر است و به گفته اهالی منطقه، این درخت بیش از چندصد سال عمر دارد.

هوای جاسب :

سایه درختان چنار و گردو بادام در کنار چشمه های آب ، آرامش و طبیعت بکر را به ساکنان این منطقه هدیه می دهد.

با وزیدن باد، صدای برگها و شاخه های در هم تنیده، آهنگ طبیعت بکر را به نمایش می گذارند.

جاسب- جنگلی در میانه کوههای بلند

حیات وحش در جاسب:

به غیر از گراز که در این منطقه به وفور وجود دارد از شغال و روباه و گرگ و حتی از کفتارهای وحشی می توان نام برد. هنگامی که در طبیعت بکر و جنگل آن قدم می زنیید، خیلی وقتها صدای بلبل و پرندگانی از این درست شنیده می شود. حیات وحش جاسب اعجاب انگیز و منحصر به فرد است. در این منطقه جوجه تیغی‌های عظیم الجثه نیز وجود دارند. بخاطر همین است که یک پاسگاه محیط بانی در منطقه وجود دارد و به شدت رفتارها را رصد میکند و اجازه شکار و آسیب رساندن به حیوانات را نمی‌دهند.

در روستای جاسب نمی توان به شکار فکر کنی چون هم اهالی به این موضوع حساس هستند و هم دیدبان محیط زیست بر منطقه کنترل دارند.

جاسب – طبیعت بکر

سی جان  جاسب:

اهالی از منطقه‌ای به نام سی جان در بخش شمال روستای واران در دل کوه صحبت می‌کنند، روایت اینچنین است که حدود سی نفر در صده‌های قبل به دل کوهی رفته و به داخل کوه پناه برده‌اند اما در دل کوه محبوس شده و هرگز بیرون نیامده اند. به همین دلیل سی جون (سی جوان) نام دارد که بر بلندای کوه و زیر یک دره است که در فصل بهار به مدت محدودی تبدیل به رودخانه‌ای نه چندان بزرگ و پر آب می‌باشد. برخی نیز این را به سی جان تعبیر می‌کنند، اشاره به جان سی نفری که به اینجا آمده و دیگر باز نگشته اند.

منطقه سی جان در جاسب

بافت سنتی دیروز و منطقه ییلاق نشین امروز:

در گذشته معمولا خانه های دهستان جاسب،  از چوب و سنگ و کاه گل ساخته می شد. محصول کشاورزی آنها گردو و بادام بود و به نسبت دامپروی شان، کشاورزی رونق بیشتری داشت.

اما اکنون آن خانه های سنتی در روستای جاسب جای خود را به ویلاهای رنگارنگ دادند که صاحبانشان بیشتر در فصلهای بهار و تابستان از آن استفاده می کتتد و یا ساکنان شهرهایی مثل تهرانند که برای مسافرت های چند روزه  در سال به این منطقه زیبا سر می زنند.

سنتها و آیین قدیمی :

یکی از سنتها و رسوم قدیمی مردمان جاسب در زمان برداشت مجصول، دادن ظرفی از نوبرانه خود به کسانی است که باغ آن محصول یا میوه را ندارند.  به این ترتیب که پس از رسیدن میوه ها یا انواع محصولات ، هر کس به همسایگان یا اشنایان خود که مثلا باغ انگور ندارد، به عنوان هدیه  ظرف پر از انگور تازه خود را هدیه می دهند. این آیین کهن از دیرباز در میان همه مردم جاسب وجود داشته و تا کنون ادامه دارد.