علت انجام و اجرای عایقکاری رطوبتی :

با وجود اینکه در حین اجرای کارهای ساختمانی نیازمند به مصرف آب هستیم ، ولی پس از اتمام کار، قسمتهای مرطوب ساختمان باید خشک شوند و خشک بمانند تا بتوان از ساختمان به عنوان محل زیست و کار مناسب بهره برداری کرد . خشک شدن اجزای ساختمانی در نواحی خشک، خواه ناخواه با گذشت زمان صورت می گیرد ، ولی در مناطق مرطوب مدت زمان لازم برای خشک شدن بیشتر است و در فصول گرم بر سرعت خشک شدن مصالح افزوده می شود . در شرایط مرطوب، بخار آب موجود در محیط به داخل مصالح نفوذ کرده و هنگام سرد شدن عمل تعریق صورت می گیرد . برای خشک ماندن قسمتهایی از ساختمان که در معرض رطوبت قرار می گیرند، به ناچار باید اقدام به عایقکاری رطوبتی نمود.

گستره وجود نم در ساختمان:

گستره و اهداف وجود نم در ساختمان سبب فساد و خوردگی اجزای باربر و غیر باربر میشود و به استحکام و زیبایی آنها لطمه میزند، کیفیت عایقکاری حرارتی را به مخاطره میافکند و به خاطر فراهم آوردن شرایط مساعد برای رشد قارچ، کپک و میکروارگانیسمها، بهداشت ساختمان را با اشکال مواجه می سازد . از این رو برای دوام بیشتر و حفظ پایایی، ایمنی، زیبایی، راحتی و بهداشت ساختمان، عایقکاری رطوبتی، امری الزامی است.

در ادامه موضوعهای در این ارتباط آورده می شود:

• نمبندی

یعنی جلوگیری از نفوذ نم، بدون اینکه رطوبت به شکل آب وجود داشته و زیر فشار باشد . اجرای نمبندی ، بیشتر در پی ساختمانها و دیوار زیرزمینها که اجزای ساختمان به نحوی با زمین نم دار در تماسند، انجام میشود.

• آببندی

آببندی یا جلوگیری از نفوذ آب، که در برخی موارد ممکن است تحت فشار نیز باشد، مانند بام . آببندی ساختمانها، بدنه و کف استخرها و برخی زیرزمینها در نقاطی که سفره آب زیرزمینی بالا است

• بخاربندی

بخاربندی ممانعت از نفوذ بخار آب در مصالح به ویژه مصالح عایق حرارتی به منظور حفظ کیفیت آنها با استفاده  از لایه های بخاربند. 

اجرای عایق رطوبتی

 عایقکاری رطوبتی بامهای تخت (با شیب تا ۶: ۱ )

• تراسها و بالکنها

 الف: عایقکاری با خاک رس ابتدایی ترین روش عایقکاری بام، استفاده از کاهگل است که به علت کمی دوام در برابر بارندگی، یخزدگی و فرسایش، امروزه منسوخ گردیده و جز در روستاها و نواحی خشک و کم بارش، معمول و متداول نیست. استفاده از گل نیمچه کاه در آجر فرش بامها نیز در برخی مناطق خشک رایج بوده که هم اکنون از رونق افتاده است. بنابراین چون مورد استفادهای در طرحها ندارند، از ذکر آنها خودداری میشود.

ب: عایقکاری با قیر و گونی معمولترین روش آببندی بامها و سایر قسمتهای ساختمان، استفاده از قیر و گونی است که در استاندارد شماره ۱۳۴۵-۲۱۱ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تحت عنوان “عایقکاری ساختمان به وسیله قیر” جزئیات آن شرح داده شده است. در عایقکاری با قیر و گونی رعایت نکات زیر علاوه بر مراعات مفاد استاندارد ۲۱۱ الزامی است

برای مطالعه نکات اجرایی عایق بندی سطوح شیبدار کلیک کنید.

  ”  عایقکاری به هنگام بارندگی مجاز نیست”

. ـ عایقکاری بر روی سطوح مرطوب مجاز نیست، زیرا در غیر این صورت حبابهایی در زیر قشر عایقکاری تشکیل میشود که با گرم و سرد شدن هوا و حرکات جزئی اجزای ساختمان و یا وارد شدن ضربه به سطوح عایق، ممکن است دچار پارگی و صدمه گردند

. ـ قیرهای جامد را تا هنگامی که گرم و روانند، باید به مصرف رساند

. ـ عایقکاری در دمای کمتر از ۴ +درجه سلسیوس، نباید انجام شود

. ـ قیرهای مورد مصرف را نباید بیش از ۱۷۷ +درجه سلسیوس گرما داد، زیرا مواد فرار آنها جدا شده و ویژگیهای مطلوب قیر از دست میروند

. ـ راه رفتن روی سطوح عایقکاری شده و مصالح عایق پیش  ساخته ، باید با احتیاط و با استفاده از کفشهای بدون میخ انجام شود، در صورتی که کفش مخصوص در دسترس نباشد، میتوان با یک قطعه گونی زیر و روی کفشهای عادی را پوشاند و از آنها استفاده کرد

. ـ مصرف میخ برای محکم کردن لایههای عایقکاری، به هیچ وجه مجاز نمیباشد

. ـ از افتادن اشیا بر روی سطوح عایقکاری شده، باید جداً جلوگیری نمود

. – لایه های عایق باید از هر طرف حداقل ده سانتیمتر همدیگر را بپوشانند و با قیر مناسب کاملاً به هم چسبانده شوند. در همپوشانی لایهها باید دقت نمود که لایه های رویی در سمتی قرار گیرند که مطابق شیببندی انجام شده، آب از روی آنها به سمت لایه زیری سرازیر گردد

ـ هنگامی که عایقکاری در بیش از یک لایه انجام میشود لایه های متوالی عایق ، باید عمود بر هم قرار گیرند. هر لایه از عایقکاری پس از تکمیل و پیش از شروع لایه بعدی ، باید مورد بازدید و تأیید دستگاه نظارت قرار گیرد. سطوح عایقکاری شده باید در هنگام اجرای کارهای ساختمانی از ۳۹۶ مشخصات فنی عمومی کارهای ساختمانی هر گونه آسیب و رویارویی با عوامل مضر و مصالح خورنده مانند آهک محافظت گردند و چنانچه صدمهای دیده باشند، با دستور و زیر نظر دستگاه نظارت به نحو مطلوب تعمیر و مرمت گردند

. ـ سطوح عایقکاری شده باید پس از تکمیل با لایه محافظی پوشانده شوند. ایجاد زیرسازی مناسب برای انجام عایقکاری ضروری است. پس از ایجاد شیب جزئی [بین (۱ (%تا (۳ [(%با بتن سبک، پوکه و نظایر اینها، باید زیرسازی عایقکاری بام با اندود ماسه سیمان نرم به نسبت ۳ : ۱ یا با ماسه آسفالت نرم به ضخامت ۵/۱ تا ۲ سانتیمتر انجام شود و سطح آن کاملاً صاف گردد. سطوح زیر عایقکاری باید کاملاً محکم، صاف و تمیز باشند، زیرا جزئی از عایقکاری به شمار میروند.

• عایقکاری بامهای تخت، تراسها و بالکنها به ترتیب زیر است:

: ۱ -سطح زیرسازی سیمانی یا ماسه آسفالت باید کاملاً تمیز شود

. ۲ -یک قشر قیر ۷۰/۶۰ به صورت مذاب و به میزان حدود ۲ کیلوگرم در مترمربع به طور یکنواخت بر روی سطوح افقی و قائم بام پخش گردد، به نحوی که این سطوح را کاملاً بپوشاند. مصرف قیر مایع زودگیر RC2 در هوای سرد بهتر از قیر مذاب است

. ۳ -یک گونی خشک تمیز بر روی سطح قیراندود پهن نموده و پس از رفع چروک خوردگیهای احتمالی آن را بر روی سطح بام فشار دهند ، به قسمی که در همه جا کاملاً به لایه قیر بچسبد

. ۴ –لایه ای از مخلوط هموژن قیر ۷۰/۶۰ و قیر دمیده (برای اقلیمهای معتدل و سرد قیر ۲۵/۸۵ و برای نواحی گرمسیر و نقاط گرم ساختمان قیر ۱۵/۹۰ (به حالت مذاب و به اندازه ۵/۱ کیلوگرم در هر مترمربع به صورت یکنواخت بر روی گونی پخش گردد.

 ۵ -یک لا گونی دیگر با شرایطی که در بند ۳ گفته شد، عمود بر لایه زیرین بر روی سطح قیراندود گسترده شود.

 ۶ -چنانچه عایقکاری مطابق نقشه ها و مشخصات بیش از ۲ لا گونی و سه قشر قیر باشد ، لایه های بعدی قیر و گونی بر طبق بندهای ۳ و ۴ اجرا گردند

. ۷ -قشری از مخلوط قیر مذاب ۷۰/۶۰ و قیر دمیده به نسبت ۱ به ۲ به میزان ۵/۱ کیلوگرم در مترمربع بر روی آخرین لایه گونی پخش گردد.

۸ -لایه های عایق قائم دیوارهای دستانداز پیرامون بام، دور محل عبور کانالهای کولر و هواکشها و دودکشها و لوله های تأسیسات و مانند اینها را باید حداقل ۳۰ سانتیمتر بالاتر از سطح بام اجرا نموده و به عرض حداقل ۱۰ سانتیمتر به طور افقی روی دیوار برگرداند و لایه محافظ عایق روی آنها را اجرا کرد. برای جلوگیری از تماس لایه های عایق قائم با سطوح گرم و دودکشها، باید قبل از عایقکاری دور دودکشها را با یک لایه عایق حرارتی یا مصالح مجوف پوشانده و سپس اقدام به عایقکاری قائم نمود.

 ۹ -در لبه های بالکنها و تراسها در نقاطی که به جای دیوار جان پناه، نرده پیشبینی شده است، باید ماهیچهای از ملات سیمان ۳ : ۱ به ضخامت حداقل ۵ سانتی متر ایجاد گردد و عایقکاری روی آن اجرا شود.

۱۰ -عایقکاری محل لگنچه، ناودان باید با دقت کافی انجام گیرد و در این محل لایه اول عایق باید تا داخل لوله آبرو ناودان اجرا شود، سپس کفخوابی به ابعاد حداقل ۵۰ * ۵۰ سانتیمتر از ورق مسی یا فولاد گالوانیزه بر روی این لایه عایق قرار داده شود ، لایه های بعدی عایق روی این کفخواب، اجرا و تا داخل لوله کفخواب ادامه یابد و بالاخره صافی آبرو بر روی آنها قرار داده شود. چنانچه محل ناودان در گوشه بام قرار گیرد ، کفخواب باید به شکل هندسی مناسب بوده و در محل برخورد با دستانداز یا دیوار دارای لبه های قائم باشد

پ: عایقکاری با گونی قیراندود

عایقکاری با گونی قیراندود مشابه عایقکاری با قیر و گونی است و باید به ترتیب زیر اجرا شود:

 ۱ -سطح زیرسازی باید کاملاً تمیز شود.

 ۲ -یک قشر قیر از نوعی که در عایقکاری با قیر و گونی ذکر شد ، ولی به مقدار حداقل یک کیلوگرم در مترمربع بر روی سطوح افقی و قائم بام پخش گردد.

۳ -یک لا گونی قیراندود بدون چروک و تمیز بر روی سطح قیراندود شده ، پهن نموده و آن را بر روی سطح بام فشار دهند تا در همه جا کاملاً به لایه قیر زیر آن بچسبد . همپوشانی طولی و عرضی ورقهای گونی قیراندود حداقل ۱۰ سانتیمتر میباشد و محل اتصال آنها باید توسط قیر مذاب کاملاً به هم چسبانده شود.

 ۴  –لایه های بعدی قیر و گونی قیراندود به ترتیبی که در (ب) ذکر شد، باید اجرا شود، میزان قیر مصرفی در هر لایه حداقل ۵/۰ کیلوگرم در مترمربع خواهد بود.

۵ -در محلهایی مانند محل برخورد دستاندازها با سطح افقی بام که ورقهای عایقکاری باید خم شوند، شعاع انحنا نباید از ۵/۲ سانتیمتر کمتر باشد، در غیر این صورت باید با ایجاد پخی با زاویه ۱۳۵ درجه، عایقکاری را اجرا کرد.

ت: عایقکاری با مشمع و مقوای قیراندود یا قطران اندود

 نحوه اجرای این نوع عایقها همانند روشی است که در (پ) توضیح داده شده است. به علاوه توجه به نکات زیر ضروری است

. ۱ -چنانچه کارخانه سازنده این محصولات دستورالعملهای خاصی در مورد نحوه اجرا داشته باشد، باید آنها را رعایت و در مقابل، تضمین کافی از فروشندگان و اجرا کنندگان این عایقها اخذ نمود.

 ۲ -چون ممکن است ناسازگاری بین مواد تشکیل دهنده این عایقها با قیرها یا چسبهای مصرفی وجود داشته باشد (به ویژه هنگامی که لایه های عایق قطران اندود باشند)، در این مورد باید دقت کافی مبذول گردد.

 ۳ -قبل از مصرف هر نوع مشمع یا مقوای آغشته به چسباننده های سیاه، نمونه آن باید به تصویب دستگاه نظارت برسد

. ث: عایقکاری با مصالح پیشساخته روش عایقکاری با مصالح پیشساخته مطابق دستورالعملهای سازنده این فرآوردهها خواهد بود که باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد. چنانچه نوع فرآورده ناشناخته بوده و سابقه کاری از آن وجود نداشته باشد، پیمانکار ملزم به سپردن تضمین کافی برای حسن اجرای کار خود در مدتی که دستگاه نظارت تعیین میکند، خواهد بود.

منبع : نشریه ۵۵  و دیگر منابع معتبر